Είναι η πιο γνωστή και εντυπωσιακή πεταλούδα στον πλανήτη. Η πεταλούδα μονάρχης έχει πάρει αυτό το όνομα καθώς θεωρείται η βασίλισσα των πεταλούδων. Η πεταλούδα μονάρχης ανήκει στα λεπιδόπτερα και είναι γνωστή για το μεγάλο μέγεθος, των πορτοκαλί και μαύρων φτερών και τις μακρές ετήσιες μεταναστεύσεις της.
Η πεταλούδα Μονάρχης (Danaus plexippus) ανήκει στην οικογένεια των Νυμφαλίδων. Το άνοιγμα των φτερών της φτάνει τα 8-10 εκατοστά και είναι από τις μεγαλύτερες πεταλούδες που έχουν καταγραφεί στη Γη. Το εντυπωσιακό μ’ αυτό το έντομο, είναι ότι κάθε χρόνο μεταναστεύουν διανύοντας πάνω από 3.000 χλμ. Ξεκινούν το ομαδικό ταξίδι τους στις αρχές του φθινοπώρου, από τα δάση του Καναδά και των Βόρειων Η.Π.Α. για να καταλήξουν στο Μεξικό, την Καλιφόρνια και την Φλόριντα. Η συγκεκριμένη πεταλούδα ζυγίζει περίπου ένα γραμμάριο και μπορεί να ταξιδέψει μέχρι και 80 χιλιόμετρα τη μέρα. Όμως το πραγματικά απίστευτο είναι ότι σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού αλλάζουν τέσσερις γενιές! Οι θηλυκές πεταλούδες γεννούν αυγά στα μεταναστευτικά αυτά ταξίδια τους και οι τρεις πρώτες γενιές πεθαίνουν εντός των πρώτων έξι εβδομάδων. Έτσι λοιπόν, η τέταρτη γενιά είναι αυτή που θα καταφέρει να φτάσει στον προορισμό τους. Και όχι μόνον αυτό, αλλά καταφέρνουν να φτάσουν στα ίδια μέρη διαχείμασης κάθε χρόνο. Οι πεταλούδες έλκονται από τα δέντρα που χρησιμοποίησαν την περασμένη χρονιά οι πρόγονοί τους και κάθονται όλες μαζί στον ίδιο κορμό για να ζεσταθούν.
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν πως ο αριθμός των μεγάλων πορτοκαλομαύρων πεταλούδων που ξεχειμωνιάζουν κατά μήκος της κεντρικής ακτής της Καλιφόρνια ανέκαμψε το 2021, έπειτα από το ιστορικό χαμηλό του πληθυσμού τους την προηγούμενη χρονιά. Οι ειδικοί αποδίδουν την μείωση του αριθμού τους στην κλιματική αλλαγή, την καταστροφή των οικοτόπων και την έλλειψη τροφής λόγω της ξηρασίας.
Η κλιματική αλλαγή είχε σημαντικό αντίκτυπο στο μοτίβο μετανάστευσης των πεταλούδων, καθώς και στη μείωση των βιότοπων αναπαραγωγής και τα τελευταία χρόνια παρατηρούνταν μείωση των πληθυσμών της όμως η κατάσταση όπως φαίνεται ότι είναι πλέον κάτι περισσότερο από δραματική για αυτά τα υπέροχα έντομα. Η Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN) που παρακολουθεί την κατάσταση της βιοποκοιλότητας στον πλανήτη ανακοίνωσε ότι οι πληθυσμοί της μονάρχης έχουν μειωθεί κατά 99,9% από τους πληθυσμούς που υπήρχαν πριν από 40 χρόνια. Στην ακτογραμμή της Καλιφόρνια οι πεταλούδες μονάρχης εμφανίζονται στο χρονικό διάστημα Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου. Τη δεκαετία του 1980 στην περιοχή έφταναν περίπου 4,5 εκατ. πεταλούδες μονάρχης και το 2021 εμφανίστηκαν μόλις δύο χιλιάδες.
Όπως είναι ευνόητο η πεταλούδα μονάρχης βρίσκεται κυριολεκτικά μισό βήμα πριν την εξαφάνιση και αν δεν ληφθούν άμεσα και δραστικά μέτρα προστασίας της είναι θέμα ελάχιστου πλέον χρόνου οι πεταλούδες αυτές να αποτελέσουν παρελθόν από τον πλανήτη, Οι επιπτώσεις της μείωσης των πληθυσμών της και φυσικά η εξαφάνιση της μονάρχης θα έχει πολυεπίπεδες επιπτώσεις αφού οι πεταλούδες αυτές αποτελούν βασικούς επικονιαστές και παίζουν καθοριστικό ρόλο στις καλλιέργειες τροφίμων ενώ επίσης αποτελούν πηγή διατροφής διαφόρων πτηνών.
